Was ik maar een robot
Wat heb ik mijzelf aangedaan? Voorgesteld dat ik een blog zou schrijven? Alleen al van de gedachte eraan krijg ik een knoop in mijn maag.
Sinds ik met de blog bezig ben word ik zo nu en dan overspoeld met een overweldigend gevoel van paniek. Een gevoel met een interne stem die roept: DOE HET NIET! STOP! GEVAAR! REN WEG! REN HEEL HARD WEG! ZORG DAT JE ER ONDERUIT KAN KOMEN!
Rationeel gezien een totaal overdreven reactie. In feite is er geen gevaar. Maar toch voelt dat zo, toch voelt het oncomfortabel en kwetsbaar. De vraag die mij bezigt is of emotie een goede raadgever is en of ik die überhaupt moet inzetten. Of daar beter verre van kan blijven.
Soms wil ik een robot zijn
Al een hele tijd draag ik een afkeer tegen emotie bij me. Lang heb ik een wens gekoesterd die ik vanuit mijn tenen voelde: “was ik maar een beetje minder mens, en wat meer robot”.
En nogal rare wens natuurlijk. Maar ik wilde het echt. Heel graag.
Emotionele prikkels voelen soms als een oncontroleerbare kracht die mijn denken en handelen onvoorspelbaar beïnvloeden, zonder er uitleg bij te geven.
De rationalist in mij vindt dat oncomfortabel, kwetsbaar en onlogisch. Waarom zou je naar een chaotisch systeem luisteren dat duidelijk niet tot reden vatbaar is en zomaar je gedrag kan beïnvloeden. Het voelt alsof ik naar een driejarig buurmeisje ga voor levensadvies.
De stoïcijnen hebben het wat mij betreft bij het juiste eind. Emotie is niets meer dan een vertroebelend systeem dat het rationeel denken verstoort en tot denkfouten leidt.
“emotions amounted to nothing more than conceptual errors in judgment.”
Stoïcijnen
De rationalist der rationalisten: de wetenschap
Maar toch, als ik mij tot de ‘über’-rationalisten wijdt (de wetenschappers) lijkt er een reden te zijn voor emotie.
Emoties kunnen onvoorspelbaar en overweldigend overkomen, omdat het een supersnel en adaptief motivatiesysteem is. Het wil je meteen in actie brengen, zonder er uitleg aan te geven. Want denken kost energie en tijd. Dat hebben we niet altijd. Dan heeft die tijger je al lang opgevroten.
Het is een systeem dat enorm snel schakelt tussen mijn omgeving en mijn wensen en behoeftes. Een systeem dat heel goed weet wat ik wil en nodig heb. Een mechanisme dat mij in leven houdt en zorgt dat ik de dingen die voor mij belangrijk zijn blijf nastreven. Een continue gids voor mijn leven die mij in de juiste richting probeert te sturen. Geen vertroebelende informatie, maar ondoorzichtige informatie dus.
Misschien is dat driejarige meisje toch wijzer dan ik dacht…
Vertrouwen op de ‘blackbox’
Rationeel is er dus veel te zeggen over het inzetten van emoties.
Echter, omdat emoties komen en gaan, vaak zonder duidelijk plan of doel aan mij uit te leggen, voelt het volgen ervan als een sprong in het diepe.
Want laten we niet vergeten dat het systeem ook niet zonder fouten is. Omdat het zo snel werkt, en patronen van vroeger volgt die misschien niet meer geldig zijn, heeft de emotie het niet altijd bij het juiste eind. En precies dat maakt me onrustig. Het is voor mij een onvoorspelbaar proces, met een onvoorspelbare afloop. Ik kan het niet checken.
Dat is namelijk juist zo fijn van het denken, ik kan steeds de stappen helder volgen. En tussendoor mijn redeneersprongen controleren op zwaktes. Want als ik blind mijn emoties had gevolgd was deze blog er door de paniek niet geweest.
Maar waarom dan toch emoties? Het is nou eenmaal een heel waardevol systeem met informatie die voor mij persoonlijk belangrijk is. Dat is super interessante informatie die ik anders zomaar wegschuif, dat zou pas dom zijn. En dat het er af en toe naast zit, dat neem ik dan maar voor lief.
Voor mij is emotie niet een gids, maar een wijze en intelligente raadgever. Die mij soms raadsels voorschotelt en mij onverwachts het diepe in stuurt. Dus ik probeer de raadsels te ontcijferen, maar ook af en toe te vertrouwen en de sprong in het diepe te wagen.
